Over één generatie zijn Molukkers een eeuw in Nederland: ‘Zijn wij Moluks genoeg in 2051?’
Het evenement Moluks in 2051, geprogrammeerd door Uriël Matahelumual en gepresenteerd door Rio Lekatompessy in het iconische Felix Meritis, bracht op 29 november 2024 een unieke verzameling van Molukse mediamakers samen. Over 27 jaar verblijven Molukkers 100 jaar in Nederland. Het evenement stelde ons daarom voor een prikkelende vraag: hoe ziet het Molukse verhaal eruit als we daar in 2051 over vertellen? Als Molukse mediamaker zet dit mij aan het denken. Vooral hoe de stem van de Molukken zich verhoudt tot onze Molukse verhaal in Nederland.
Felix Meritis is de naam van een voormalig genootschap dat van 1777 tot 1888 bestond en van het bijbehorende gebouw aan de Keizersgracht 324 te Amsterdam. Het fungeert sinds 2020 weer als een cultureel centrum voor de stad. Er worden momenteel weer publieksprogramma’s als lezingen, debatten, optredens, film, exposities, en workshops georganiseerd rondom de domeinen van het oorspronkelijke genootschap: kunst, wetenschap en ondernemerschap.
Een archief vol dromen
De avond opende met het onderdeel Sound met een gesprek met radiomaker Esther-Clair Sasabone over haar programma Bungkus voor Radio Oras. Wat begon als een terugblik op haar indrukwekkende werk, kreeg een onverwachte wending toen Uriël Matahelumual het podium opkwam met het nieuws dat het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid haar radiowerk wil archiveren. “De emotie op Esther-Clairs gezicht was een moment dat ik niet snel zal vergeten,” aldus de filmmaker en podcasthost van Molukse Takkie. Hij vervolgt: “Molukkers hebben een rijke orale vertelcultuur. Maar naast het vertellen is het nuttig om verhalen vast te leggen voor toekomstige generaties.”
Molukse filmmakers: loslaten en vasthouden
Het tweede onderdeel, Visuals, bracht ons werk van Molukse makers zoals James Hully, Val-Jean Lumalessil, Mano Som, en Morris Maturbongs. Hier werd de vraag gesteld: wat nemen we mee en wat laten we achter in 2051? Het antwoord van James Hully raakte Matahelumual. “Ik hoop dat wij onze verhalen blijven vertellen en archiveren op onze eigen manier,” aldus Hully die pas is afgereisd naar de Molukken. Het deed me beseffen hoe belangrijk het is om trouw te blijven aan onze eigen stem, maar ook om ruimte te maken voor nieuwe perspectieven. Morris Maturbongs voegde daar iets krachtigs aan toe: als filmmaker wil hij niet beperkt worden tot alleen ‘Molukse verhalen’, maar zijn werk juist verrijken met een Molukse tint wanneer het natuurlijk voelt. “Dit daagt ons uit om de balans te vinden tussen het eren van onze roots en het verkennen van universele thema’s,” aldus Maturbongs.
Het Molukse verhaal verteld door Molukkers
Het derde onderdeel, Previews, gaf ons een vooruitblik in projecten die de toekomst van Molukse storytelling weerspiegelen. Documentaires zoals Revival of Moluccan Symbolism & Woodcarving (Geraldo Solisa en James Noya) en HATI /\ RUMAH TUA (Nathalie Tamaëla) lieten het publiek in Amsterdam zien hoe diepgeworteld onze verhalen zijn. Waar Molukse muzikanten en voetballers 25 jaar geleden de Molukse uithangborden waren, zijn het anno 2024 met name de mediamakers. Een generatie Molukse regisseurs, fotografen, acteurs en podcastmakers is allang geboren. Ze maken al geruime tijd volwassen producties, zowel commerciële als onafhankelijke producties. Ze laten zien wat Moluks zijn anno 2024 betekent en daar zullen deze mediamakers geheid mee doorgaan.
Veel Molukse verhalen, vaak zonder de Molukken
Toch viel er op de drukbezochte vrijdagavond in Amsterdam iets op: slechts één project, het grotendeels gecrowdfunde Salam Sarane, was daadwerkelijk op de Molukken gefilmd. Dat zette me aan het denken: hoe zorgen we ervoor dat stemmen van de Molukken niet verloren gaan in het grotere verhaal? Vanuit MOZA publiceren we regelmatig content van lokale Molukse fotografen en journalisten. Deze vraag staat niet helemaal op zichzelf. Totaal Moluks-oprichter Jamie Schaduw stipte in een vooraf ingesproken videoboodschap – vanuit Ambon – dit punt al aan. Kunnen Molukse diaspora in Nederland en lokale filmmakers op de Molukken vaker gezamenlijke producties opleveren de komende jaren? De tijd zal het leren.
De weg naar 2051: een gedeelde verantwoordelijkheid
Nog 27 jaar te gaan. Dat lijkt een lange tijd, maar de toekomst komt sneller dan we wellicht denken. Wat hoop geeft, is dat de passie en creativiteit binnen onze gemeenschap onverminderd sterk is. Waar de beelden van de overtocht en de treinacties nog werden gemaakt door Nederlandse mediamakers, daar worden Molukse verhalen nu gemaakt door Molukkers zelf. “We moeten niet wachten tot 2051, want de toekomst begint nu. Begin gewoon met maken.”
