Mijn Molukse patiënten van de tweede en derde generatie spreken vaak vloeiend de Nederlandse taal. In een goed tempo,kunnen ze ook spontaan zonder na te denken zich in de Nederlandse taal uitdrukken. Het bijzondere is dat het overgrote deel van hen is opgevoed in een omgeving waarin de Moluks/maleise taal gebruikelijk is.
Hun ouders spraken de Molukse taal. De Molukse taal kenmerkt zich vooral door de wijze waarop men woorden gebruikt, de klanken , de stem vibraties, de prosodie, muzikale tonen. De relatie zowel met de inhoud van wat er gezegd wordt als de relatie tot wie men spreekt, zijn essentiële taalkenmerken.
De spanning die ouders ervaren vanwege heimwee, verdriet en/of boosheid laat zich niet ten alle tijde verwoorden. Het zijn de ogen, de zachte of plotselinge ´stemverheffingen´, de soms verstilde bewegingen die communiceren en e.e.a. aan gevoelens uit, maar ook´ indrukken´ cq verdringen.Uiteraard geldt dit ook voor de meer positieve gevoelens en gedachten die via het non-verbale worden gecommuniceerd.
Terwijl de tweede generatie via school,later werk en vriendenkring meer en meer de Nederlandse taal eigen maken , blijven de ouders overgroot deel in hun eigen taal communiceren,zowel verbaal als nonverbaal.Dat betekent dat de non verbale taaleigenschappen bij de eerste generatie Molukkers overheersend is,anders gezegd essentieel complementair aan de verbale taal eigenschappen. Bij de kinderen dus de tweede generatie gebruikte taal is die verhouding in grote lijnen omgekeerd:het verbale is leidend het non verbale minder. Dit kan in de omgang met de ouders/eerste generatie tot spanningen en stress leiden en dus ook vice versa.Achteraf ,zeker bij het wegvallen van de ouders ,ervaart de tweede generatie gevoelens van schuld en onmacht!
Dit bovenstaande heeft implicaties voor de verwerking van emotionele gebeurtenissen. En de interactie tussen ouder en kind.We weten dat bij traumatische gebeurtenissen, de woorden te kort schieten, de schok is dusdanig dat de communicatie stokt,want alles is gericht ook in lichamelijke zin op het overleven.
Dat betekent ook dat actuele situaties in het heden, prikkels die doen denken en voelen aan en samenhangt met de oorspronkelijke traumatische gebeurtenissen, wederom zonder dat de omgeving (kinderen,tweede generatie e.a.)daar bewust van is, de communicatie stokt kan stokken in de vorm van bv een woede uitbarsting en of geschreeuw,of het terugtrekken in de vorm van staren, afleiding zoeken, bidden etc. Wat weer impact heeft/kan hebben op de tweede en de volgende generatie.
De Moluks maleise taal en de inherente emotionele context kan in bepaalde situaties voor de getraumatiseerde , triggerend werken bij de herbeleving van de als traumatiserend ervaren situatie. Dit geldt ook voor als rouw ervaren situatie.Ook bepaalde soorten muziek kan dit triggeren!
Dit impliceert dat de hersenen, met name het limbisch systeem ‘overwerkt’ kan raken via het endocriene systeem die de stress hormonen reguleert. En van invloed is op het immuunsysteem.Met op termijn kans op ziektes etc.
Conclusie: in de Molukse context mbt het thema transgenerationele en intergenerationele overdracht en verwerking vormt ’taal’hantering een essentieel onderdeel bij de probleemanalyse en de emotieregulatie!.
Als behandelaar zal je bij de aanpak ihk van de traumaverwerking van het bovenstaande op de hoogte moeten zijn.
Drs AA Latumahina
GZ-Neuropsycholoog
Workshop intergenerationeel trauma en taal bij Molukkers st Sarya Rotterdam 2017.
